Interview met Eric Blaauw, forensisch psycholoog
Eric Blaauw over intieme terreur
Terugkerend patroon
Bij intieme terreur is er sprake van een partner, meestal de man, die de ander volledig controleert en domineert. Het is geen ruzie die een keer uit de hand loopt, maar om een terugkerend patroon, legt Blaauw uit. De dader gebruikt fysiek of seksueel geweld, dreiging, vernedering, financiële controle en isolatie om macht te krijgen en controle te houden. Uit angst past het slachtoffer haar gedrag aan om conflicten te vermijden.
Voor slachtoffers wordt intieme terreur gevaarlijk op het moment dat zij weg wil gaan. Dan verliest de dader de controle en dat kan leiden tot extra geweld om het slachtoffer tegen te houden. Met in het uiterste geval: moord. Daarom is het belangrijk dat een slachtoffer haar vertrek zorgvuldig voorbereidt. Het is veiliger om niets te zeggen en in stilte plannen te maken om te vertrekken.
Typen daders
Bij huiselijk geweld (1,3 miljoen meldingen per jaar) hangt het meer van de situatie af of een dader gewelddadig wordt, weet Blaauw. Vaak willen beiden dat het geweld stopt en heeft de dader gevoelens voor het slachtoffer.
Intieme terreur is anders. Dat heeft niets met liefde te maken. Hij heeft geen gevoelens voor het slachtoffer; alleen voor zichzelf. Het controleren en geweld zit echt in de persoon, in het karakter. Daders vinden dat ze daar recht op hebben, zegt Blaauw.
Hij beschrijft 5 soorten daders bij wie bepaalde eigenschappen extra sterk aanwezig zijn. Het zijn mannen die normaal lijken, maar waar je extra voor moet oppassen. Bij alle daders van intieme terreur bepaalt de persoonlijkheid, het karakter, hun gedrag, zegt Blaauw. [/accordion] Karakter wordt bepaald door je genen, je vroege jeugd en dan vooral de hechting in het eerste anderhalf jaar. Ook zaken uit de omgeving waarin je opgroeit, zoals vrienden, cultuur en gebeurtenissen, media, religie en buurten spelen een rol. Daders weten vaak niet wat hen drijft. Ze zeggen: Zo ben ik nu eenmaal. Ze vinden dat ze niets fout doen. Daarom gaan ze meestal niet vrijwillig in behandeling. Daarbij duurt een behandeling voor karakter vaak lang, zeker 2 jaar. Volgens Blaauw durven veel slachtoffers niet naar de politie uit angst voor de gevolgen en omdat ze bang zijn dat een eventuele gevangenisstraf alles alleen maar erger maakt. Ook zijn ze bang om bij Veilig Thuis aan te kloppen uit angst hun kinderen te verliezen. Slechts een klein deel zoekt wel hulp bij een hulpverlener. De grootste problemen zijn de misvattingen: ‘Ach het is een relationeel iets, je kent diegene toch?’ of ‘Zo erg is het allemaal niet…’ De ernst van de situatie wordt vaak onderschat of slachtoffers worden niet geloofd. Het kost veel tijd en energie om de ernst van de situatie boven tafel te krijgen, zegt Blaauw. Bij instanties als de politie, het openbaar ministerie, de reclassering en Veilig Thuis moet er volgens Blaauw flink worden geïnvesteerd in kennis over intieme terreur. De kennis van stalking is na de moord op het 16-jarige Humeyra in Rotterdam verbeterd. Maar dat is er nog niet over intieme terreur. Dat is nog volstrekt onbekend, zegt Blaauw die een leerlijn stalking voor GGD Haaglanden ontwikkelde. Voor de aanpak zouden hulpverleningsinstanties over de eigen muren heen moeten kijken en op zoek moeten gaan naar onderlinge samenwerking. Slachtoffers willen dat het stopt en dat ze veilig zijn voor de toekomst; het gaat hen niet om het verleden. Dat is dus een hele andere samenwerking dan de meeste justitiële organisaties gewend zijn, waarbij het gaat om vervolging voor zaken uit het verleden. Intensieve samenwerking tussen hulpverleningsinstanties is nodig, zodat slachtoffers maximale ondersteuning krijgen en het kan stoppen. Door goede informatie te delen, plannen te maken en soms (te dreigen met) strafrechtelijke stappen kan de samenwerking in de keten veel winst opleveren voor het slachtoffer: loskomen van de dader en veilig zijn voor de toekomst.
Zo ben ik nu eenmaal
Angst voor gevolgen
Kennis vergroten
Intensieve samenwerking
De 5 typen daders
Het psychopathische type
Vaak heeft hij al delicten gepleegd en eerdere veroordelingen voor huiselijk geweld.
Het verslavende type
Zelf doet hij weinig en verwacht dat zij de problemen voor de buitenwereld verbergt.
Het pathologisch jaloerse type
Om zijn onzekerheid en jaloezie te beheersen, probeert hij voortdurend controle te houden. Hij ziet zijn vrouw als eigendom.
Het afhankelijke type
Uit angst om haar te verliezen probeert hij maximale controle te houden. Het idee verlaten te worden voelt voor hem extreem bedreigend.
Het traditioneel patriarchaal type
Hij houdt vast aan strikte mannen- en vrouwenrollen, vaak vanuit cultuur, geloof of karakter.