Tekenencefalitis (TBE)
Tekenencefalitis (TBE) is een ontsteking van de hersenen, die wordt veroorzaakt door een virus, dat vooral voorkomt in beboste gebieden en graslanden in het buitenland.
Wat is het en waar komt het voor?
Tekenencefalitis is een ziekte met koorts en hersenvliesontsteking of hersenontsteking. Mensen krijgen het door het TBE tick-borne encephalitis virus. Besmette teken dragen dit virus over.
De ziekte komt voor in:
- delen van Europa, onder andere Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk het zuiden van de Scandinavische landen en Zuid-Engeland;
- Rusland;
- bepaalde gebieden in Centraal-Azië.
In het voorjaar van 2016 waren er aanwijzingen dat in Nederland reeën besmet zijn geweest met het TBE-virus en is het virus ook bij teken aangetoond in de Sallandse- en Utrechtse Heuvelrug in Nederland. Inmiddels zijn enkele patiënten bekend die het TBE-virus in deze gebieden in Nederland hebben opgelopen. Het RIVM blijft samen met andere organisaties onderzoeken wat de situatie nu precies is.
Hoe kunt u het krijgen?
U kunt tekenencefalitis krijgen door een beet van een teek die dit virus heeft, ook als de teek maar kort in de huid zit.
Schapen, geiten en koeien krijgen het virus ook door een tekenbeet. Deze dieren verspreiden het virus dan via de melk. Als u deze besmette, rauwe melk drinkt, kunt u heel soms ook besmet raken.
Wat merkt u ervan?
De meeste mensen met tekenencefalitis hebben geen klachten. Krijgt iemand wel klachten, dan verloopt de ziekte vaak in 2 fasen:
- 7 tot 14 dagen na de tekenbeet is de eerste fase. Mensen voelen zich ziek en krijgen last van koorts, vermoeidheid en hoofdpijn. Deze fase duurt meestal 2 tot 7 dagen. Hierna volgt een periode van ongeveer een week zonder klachten.
- Daarna volgt de tweede fase van de ziekte. Mensen krijgen ernstige hoofdpijn, koorts en hersen(vlies)ontsteking. Dan is ziekenhuisopname nodig. Een deel van deze patiënten houdt neurologische restverschijnselen. Ongeveer 1 à 2 procent van de patiënten met een hersen(vlies)ontsteking overlijdt. Er zijn geen medicijnen tegen tekenencefalitis.
Krijgt u klachten zoals een groter wordende vlek of ring op de beetplek? Of koorts en erge hoofdpijn in de dagen na een tekenbeet? Neem dan contact op met uw huisarts. Deze klachten kunnen betekenen dat tekenencefalitis heeft of de ziekte van Lyme.
Hoe kunt u besmetting met het TBE-virus voorkomen?
- U krijgt het virus al snel na de beet. Het zo snel mogelijk verwijderen van een teek maakt de kans op infectie dus kleiner. Toch kan een snelle verwijdering deze ziekte niet altijd voorkomen.
- U kunt tekenbeten voorkomen door beschermende kleding te dragen en door een onbedekte huid in te smeren met een middel waarin DEET zit.
- Bent u een tijdje buiten in de natuur geweest? Controleer uzelf of uw kinderen dan op tekenbeten.
- Drink alleen gepasteuriseerde melk.
- U vindt meer voorzorgsmaatregelen bij de informatie over teken in de rubriek Milieu en Veiligheid op deze website.
Vaccinatie tegen tekenencefalitis
Er is een vaccin dat voor 95 procent bescherming biedt. Op dit moment is er geen reden om in Nederland te vaccineren. Als u lange tijd in het buitenland bent in gebieden waar tekenencefalitis veel voorkomt, kan u wel een prik tegen tekenencefalitis halen. Dit raden we aan voor sommige delen van Europa en buiten Europa. U kunt terecht bij de afdeling reizigerszorg van GGD Haaglanden voor uw vragen hierover. Omdat tekenencefalitis al snel na de beet kan worden overgedragen, kan besmetting niet worden voorkomen door het elke avond verwijderen van teken. De noodzaak tot vaccinatie kan worden besproken met een deskundig reizigersadviseur.
Kampeerders en wandelaars die in het actieve tekenseizoen in natuurgebieden in delen van Rusland en Centraal-Azië verblijven, waar het virus voorkomt, krijgen het advies om zich te laten vaccineren:
- Een volledige serie vaccinaties bestaat uit 3 injecties.
- Bent u korter dan 4 weken in een gebied binnen Europa waar het virus voorkomt? Dan is het voldoende om u goed te beschermen tegen tekenbeten.
Meer informatie hierover kunt u vinden bij het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR).